Ukrayna en büyük destekçisiyle kavga etti: Şimdi ne olacak?
Beyaz Saray”da Ukrayna – Rusya savaşına bir çözüm bulmak ve Ukrayna”nın değerli madenlerinin önemli bir kısmını ABD”ye taahhüt eden anlaşmayı imzalaması için yüz yüze buluşan Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ve ABD Başkanı Donald Trump, basının önünde tartıştı. Zelenski, imzayı atmadan Oval Ofis”ten ayrıldı, ABD ise şimdiden yardımlarını kesmeye başladı.
ABD, 3 yıldır süregelen savaş boyunca Ukrayna”nın en büyük destekçi oldu. Ukrayna”ya gönderdiği topçu sistemleri, silahlar, zırhlı araçlar ve savaşta ikonik hale gelen kısa menzilli füze sistemi HIMARS sayesinde Rusya”nın ardı arkası kesilmeyen saldırılarına dayandı.
Ancak, Başkan Trump ile yaşanan tartışmadan sonra bu yardımların devamının gelmesi olası görünmüyor. Trump, tartışma esnasında “kartlar senin elinde değil. Bizimle birlikteyken kartlar senin elinde, bizimle birlikte değilsen, kartlar elinde değil” sözleriyle Zelenski”yi uyarmıştı. Zelenski ise “biz kart oynamıyoruz” cevabını vermişti.
Peki, Trump”ın Zelenski”ye sağladığı kartlar neler? Ukrayna, ABD yardımları olmadan Rusya”nın saldırılarına dayanabilir mi? ABD masadan kalkarsa, kim arabulucu olacak?
YENİ ARABULUCU KİM OLABİLİR?
Bu tartışmayla birlikte ABD”nin barış görüşmelerinde arabulucu olarak rol oynamaktan çekilmesi de söz konusu. Tartışmadan sonra sosyal medya hesabından Trump, “Ukrayna, savaşmaya devam etmek istiyor. Barış istediğinde tekrar görüşebiliriz” açıklamasını yaptı.
ABD”nin arabuluculuk rolünden çekilmesi halinde olası arabulucular arasında Türkiye ve Suudi Arabistan dikkat çekiyor.
Türkiye, Beyaz Saray”daki görüşmelerden hemen önce Zelenski”yi, sonra da Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov”u ağırlamış ve nihai bir barışa olan bağlılıklarını ifade etmişti.
Zelenski ve Trump”ın Beyaz Saray”da canlı yayında yaşanan tartışmasının ardından Ukrayna Ankara Büyükelçiliği, Zelenski”nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile fotoğrafını paylaştı.
Ancak Türkiye”nin, Ukrayna”nın NATO üyeliğini desteklemesi ve Ukrayna”ya silah ve zırhlı araç sağlaması, Rusya”nın Türkiye”yi arabulucu olarak istememesine yol açabilir.
Diğer yandan Suudi Arabistan, Riyad”da ABD ve Rusya”nın buluştuğu ilk görüşmenin ev sahipliğini yapmıştı. Savaş boyunca insani yardımlarda bulunan ve herhangi bir askeri destek vermeyi reddeden Riyad, yeni arabulucu olarak rol oynayabilir
UKRAYNA TOPAL KALACAK
ABD hükümetinin Ukraine Oversight sitesine göre Ukrayna 182.75 milyar doları Ukrayna”ya askeri, lojistik, altyapı ve sağlık harcamaları için gönderdi.
Bu rakamın 140 milyar doları Ukrayna”ya ulaştırıldı, ancak 83 milyar doları bu yıl boyunca ulaştırılmak üzere ayrılmıştı.
163 milyar dolar Ukrayna”nın savaş kapasitesini muhafaza etmek için ayrılırken, 10.55 milyar dolar da insani yardımlar için hazırlanmıştı.
Bu yardımların önemli bir kısmı 2022-2024″te devam etmekte olan Biden hükümeti tarafından onaylandı. Biden döneminde taahhüdü verilen Ukrayna fonları ise Trump döneminde sağlanmaya devam etti. Ukrayna”ya olan yardımlar, 2025 yılında en yüksek seviyeye ulaştı.
Diğer yandan AB, savaşın başladığı 3 yıl boyunca Ukrayna”ya 145 milyar dolar yardımda bulundu. Bu yardımların yüzde 65″i hibe iken, yüzde 35″i borç olarak verildi.
2025 yılında ise Ukrayna”nın yeniden inşası için 50 milyar dolar ayrıldı. 2027 yılında aynı ise yeniden inşa için ayrılan fon 54 milyara ulaştı.
Ukrayna, ABD”nin desteğini kaybetmesi halinde aldığı toplam yardımların yarısından fazlasını sağlayan destekçisini kaybetmiş olacak.
Bu zamana kadar yardım göndermekte ABD”ye göre daha çekimser kalan AB, her ne kadar yardımları arttırma taahhüdünü yinelese de İngiltere, Almanya ve Fransa”daki siyasi karşılıklar ve özellikle bu ülkelerde bütçe belirlemenin zor bir hale gelmesi, Ukrayna”nın dünyanın en güçlü ikinci ordusu Rusya”ya karşı yanlız kalması anlamına gelebilir.
RUSYA GÜÇ TOPLUYOR
Diğer yandan savaş boyunca yaptırımlar ve uluslararası yalnızlaşma ile yüzleşen Rusya ve Rus pazarı, Trump”ın Rusya yanlısı kabul edilen açıklamalarından sonra yükselişe geçti.
Rusya, ABD ve AB yaptırımları sebebiyle en karlı ihracatları olan gıda ve enerji ürünlerinde büyük gerileme kaydetmişti. Ancak Rusya, savaş ekonomisine geçerek gerilmeyi durdurmayı başarabilmişti.
Şimdi ise üç yıldır değer kaybeden ruble yıllar sonra ilk kez yaklaşık yüzde 3,5 yükselişe geçti. Rusya olan yaptırımların kaldırılması için çaba gösteren Trump, Rusya savaş ekonomisini de desteklemiş oldu.
Ancak Rusya, Sovyetler Birliği”nden kalma mühimmat ve silahlarıyla birlikte modern silahlarını savaş alanında beraber kullanarak zaten Ukrayna”ya karşı büyük bir ekipman sıkıntısı yaşamıyordu.
Savaşın başlarında son derece yetersiz kalan Rus lojistik ağı, savaşın uzamasıyla birlikte toparlandı. Rus birlikleri silah ve araçlarla donatıldı ve siper hatları mayınlarla güçlendirildi. Şimdi Rusya, güvenli hatlardan yeterli mühimmatla Ukrayna sınırlarına başarılı taarruzlar düzenleyebilmekte.
Buna nazaran yardımlarla uluslararası yardımlar sayesinde güç toplayan Ukrayna ise, yardımların kesilmesi ile zor bir durumda kalıyor.
Her ne kadar Ukrayna İHA üretiminde büyük bir ilerleme kaydetmiş olsa da, vurulan enerji üretim santralleri sebebiyle Ukrayna askeri sanayisi büyük bir darbe aldı. Ukrayna, Rusya”yla yardım olmadan savaşmaya devam edebilecek sanayi altyapısına sahip değil.
ŞİMDİ NE OLACAK?
Beyaz Saray”da dünyayı şaşırtan kavgadan sonra AB ülkeleri, Ukrayna”ya olan desteklerini yineledi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Zelenski”ye “güçlü olması” çağrısında bulunurken, seçimi kaybeden Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, Almanya”nın Ukrayna”ya destek vermeye devam edeceğini belirtti.
Avrupa, Ukrayna”daki savaşı varoluşsal bir tehdit olarak görüyor. Avrupalı liderler, Ukrayna”nın düşmesi ve Rusya kontrolüne geçmesinin tüm Avrupa”nın Rus tehdidi altında olacağı anlamına geldiğini belirtti.
Ukrayna, AB”nin Rusya”ya karşı güvenliği için bir tehdit olarak kabul ediliyor. Bu sebeple AB”nin, Ukrayna”ya olan yardımları arttırması bekleniyor. Ancak siyasi karışıklarla ve Rus yanlısı aşırı sağın yükselişiyle çalkalanan AB”nin Ukrayna”ya olan yardımı, geç kalabilir.
Source: Tunca Ertör