فردای جنگ؛ حاکم آینده غزه کیست؟
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: به صدا درآمدن ناقوس آتش‌بس غزه سبب شده است تا گمانه‌زنی‌ها در خصوص آینده اداره غزه افزایش یابد. پیش از این سه دیدگاه اصلی در این رابطه وجود داشت. نگاه اول مربوط به صهیونیست‌ها بود که راهبرد «نه فتح نه حماس» را دنبال می‌کردند و به دنبال الحاق کامل یا تقسیم باریکه غزه از طریق اجرای طرح «ژنرال‌ها» بودند. در این طرح آمریکایی‌ها به دنبال محو مقاومت در غزه و تبدیل کردن این باریکه به منطقه اقتصادی براساس طرح «معامله قرن» بودند.
طرح دوم به اتحادیه اروپا اختصاص داشت و در آن ضمن حفظ مرزهای بین المللی، از جایگزین شدن تشکیلات خودگردان به جای حماس حمایت می‌شد. این طرح مورد حمایت پاریس و ریاض بود. در نهایت طرح آمریکایی‌ها به چشم می‌خورد که براساس آن قرار بود تا تشکیلات خودگردان جایگزین حماس شده و به همراه بخشی از نیروهای مدنی غزه کنترل امور ادارای، امنیتی را با همکاری نیروهای بین المللی بر عهده بگیرند. با وجود برخی گمانه‌زنی‌ها در خصوص آینده غزه، اما تاکنون منابع آمریکایی مدعی هستند که طرح دولت بایدن فعلا از شانس بیشتری برای عملیاتی شدن در غزه برخوردار است.
رونمایی بلینکن از طرح آمریکا
چهاردهم ژانویه ۲۰۲۵ آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در شورای آتلانتیک اقدام به بیان نظرات خود در خصوص تحولات جاری در منطقه غرب آسیا؛ به ویژه جنگ غزه و آینده این باریکه فلسطین نشین کرد. وی مدعی شد که قرار است تشکیلات خودگردانِ اصلاح شده به همراه افراد منتخب در باریکه غزه با همکاری نیروهای بین‌المللی اداره امور مدنی همچون تأمین نیازهای عمومی، بازسازی شبکه بهداشت، آموزش، آب و غیره را بر عهده بگیرد. همچنین قرار است نیروهای تشکیلات خودگردان با همکاری ارتش اسرائیل و نیروهای بین المللی کنترل امور امنیتی را در این منطقه بر عهده بگیرد. وی در این سخنرانی مدعی شد که دیگر آمریکا و اسرائیل اجازه نخواهند داد تا پس از عملیات «طوفان الاقصی» حماس بر امور این باریکه فلسطینی نشین حاکم شود.
محمد دحلان و رویای «نه فتح نه حماس»
پیش از شکست طرح ایجاد اسکله موقت برای ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه، محمد دحلان یکی از گزینه‌های اصلی برای اداره غزه بود؛ اما امروز به نظر می‌رسد از شانس کمتری برخوردار است. این چهره امنیتی نزدیک به تشکیلات خودگردان، امارات و مصر به دلیل داشتن روابط نزدیک با بلوک محافظه‌کار سنی و در عین حال موساد، مدتی در لیست سیاه ترکیه قرار داشت. طی چند ماه اخیر رپوتاژ رسانه‌های نزدیک به امارات و متحدان غربی برای محمد دحلان سبب تقویت این شایعه شده است که ممکن است واشنگتن- لندن در طرحی مشترک با واگذاری اداره غزه به این چهره امنیتی موافقت کنند.
دحلان البته در مصاحبه با اکونومیست پذیرش پیشنهاد اداره غزه را رد کرد و مدعی شد که حکومت آتی کرانه باختری و نوار غزه باید در دست دولتی تکنوکرات باشد؛ دولتی که در آن افرادی از جنبش حماس و فتح نیز حضور داشته باشند. به گزارش نیویورک تایمز در این طرح پس از حاکم شدن دولتی تکنوکرات بر غزه ، نیروهای امنیتی سعودی- امارات بر روند بازسازی باریکه نظارت خواهند کرد.
سلام فیاض، دانش آموخته رشته اقتصاد دانشگاه «تگزاس»، دیگر گزینه مطرح شده برای اداره غزه است. این چهره مورد حمایت پاریس- واشنگتن- تل‌آویو، پیش از این نخست وزیر سابق تشکیلات خودگردان بوده است. وی جزو معدود رهبران فلسطینی است که پس از عملیات طوفان الاقصی، اقدام حماس را محکوم و با صهیونیست‌ها ابراز همدردی کرد! اخیراً رادیو ملی اسرائیل نیز از این چهره تکنوکرات به عنوان گزینه اصلی اداره غزه یاد کرد.
گزینه دیگر، حسین الشیخ بوده که هم‌اکنون دبیرکلی کمیته اجرایی ساف را برعهده دارد. وی که از اعضای مؤسس کمیته‌های سیاسی کرانه باختری و نوار غزه پس از صلح اسلو (۱۹۹۳) بوده حال با حمایت ریاض امیدوار است تا بتواند گوی سبقت را از سایر رقبا ربوده و اداره غزه را به دست بگیرد. او به مانند سایر چهره‌های در تشکیلات خودگردان ضمن انتقاد از عملیات هفتم اکتبر، قائل به همکاری با رژیم صهیونیستی برای کاهش درد و رنج ملت فلسطین است! به گزارش الجزیره حماس نیز در پاسخ به الشیخ، انتقادات او را تعجب آور ندانست و وی را فردی وابسته به اسرائیل معرفی کرد.
«نلسون ماندلا» فلسطین کیست؟
در میان کاندیداهای مطرح شده اما نام یک نفر بیش از سایر گزینه‌ها به گوش می‌رسد و آن هم مروان برغوثی است. به گزارش برخی منابع معتبر خبری ظاهراً حماس اصرار زیادی بر وجود نام برغوثی در میان زندانی‌های آزاد شده از بند رژیم صهیونیستی داشته است. زمزمه‌ها در خصوص آزادی و قرار گرفتن برغوثی در مسند ریاست تشکیلات خودگردان یا غزه زمانی شدت گرفت که در اوایل فوریه جنبش حماس در مذاکرات تبادل اسرا با اسرائیل در ازای آزادی اسرای صهیونیست خواستار آزادی تمام زندانیان در بند فلسطینی، به‌ویژه محکومان امنیتی شد. مروان برغوثی یکی از رهبران برجسته انتفاضه اول و دوم فلسطین بود که در سال ۲۰۰۴ به اتهام قتل به حبس ابد محکوم شد.
در آن دوران برغوثی بر گزینه ادامه مقاومت مسلحانه در برابر صهیونیست‌ها تاکید کرد. وی از جمله شخصیت‌های کلیدی در روند امضا توافقنامه میان اعضای فتح، حماس، جهاد اسلامی، جنبش مردمی برای آزادی فلسطین و جبهه دموکراتیک برای آزادی فلسطین بود که در آن خواستار تشکیل کشور فلسطین براساس مرزهای ۱۹۶۷ شده بود.
در جریان نظرسنجی مرکز «the Palestinian Center for Policy and Survey Research»، در حالی که ۹۰ درصد از شرکت کنندگان خواستار استعفای محمود عباس از سمت ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین هستند، برغوثی به عنوان محبوب‌ترین رهبر فلسطینی انتخاب شد. شاید به همین دلیل نتانیاهو و اعضای راستگرای کابینه وی علاقه‌ای به آزادی وی ندارند. برخی تحلیلگران معتقدند تل‌آویو به هر قیمتی خواهان جدایی میان کرانه باختری و نوار غزه از یکدیگر است و علاقه‌ای به اتحاد این دو منطقه زیر سایه فردی محبوب همچون مروان برغوثی ندارد.
با فرض بازگشت مجدد تشکیلات خودگردان به نوار غزه به نظر می‌رسد سناریو اخراج مجدد آن از این باریکه دور از انتظار نباشد. سال ۲۰۰۴ هنگامی که ارتش رژیم صهیونیستی اقدام به عقب نشینی از سرزمین‌های فلسطینی کرد و کنترل امور آن را به نیروهای تشکیلات خودگردان واگذار نمود، جنبش حماس و جهاد اسلامی تنها به ۳ سال زمان نیاز داشتند تا طی فرآیندی دموکراتیک در انتخابات پیروز شده و کنترل امور غزه را به دست بگیرند. با توجه به نظرسنجی‌های انجام شده در میان اهالی کرانه باختری و نوار غزه، گروه حماس و رهبران آن از محبوبیت بسیار زیادی در میان اهالی فلسطین برخوردار هستند. برهمین اساس به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی در برخورد با آینده غزه با دو گزینه بد مواجه است.
نخست، پذیرش محبوبیت و نقش حماس در آینده اداره غزه و دوم بازگشت مجدد به این باریکه و تن دادن به خسارت‌های شدید انسانی- مالی که می‌تواند موجب تشدید شکاف میان ارتش و کابینه رژیم صهیونیستی شود. با توجه به بازسازی سریع شاخه‌های نظامی حماس در میانه جنگ با رژیم صهیونیستی به نظر می‌رسد این روند در دوران آتش‌بس با سرعت بیشتری دنبال شود و ارتش رژیم صهیونیستی رسماً با نیرو نظامی جدید مواجه شود. تحولات هفته‌ها و ماه‌های آینده نشان خواهد داد که سرانجام کدامیک از بازیگران، اداره امور در غزه جنگ زده را بر عهده خواهند گرفت.
Source: