Eski sayfalarda Kadınlar Günü
Dünyadakinin aksine Türkiye’deki geçmişi sadece yarım asır.Aslında yarım asır demek de doğru değil. Çünkü ilk yıllarında Dünya Kadınlar Günü pek de bugünkü gibi kadın hakları ekseninde algılanmıyordu.Hürriyet’in arşivi de bu konuda önemli ipuçları veriyor.1975, Türkiye’de Kadın Yılı ilan edilmişti. O yılın ilk 8 Mart’ında Hürriyet’te bu konuda tek satır haber bile yoktu.Kelebek ekindeki haber ise oldukça manidardı: “Kavga etmek de susmak da sanattır.”Çiftlere kavga etmenin püf noktalarının anlatıldığı haberde kadınlara tavsiyeler de vardı. “Eğer komşunuza, bakkala kızdıysanız hıncınızı kocanızdan çıkarmayın” deniliyordu.Tam cümle de şöyle: “Hiçbir şeyden habersiz akşam eve gelen zavallı koca kendisini sebebini anlayamadığı bir kavganın içinde bulmamalıdır. Hırsınızı yanlış insandan çıkarmayın.”Eşitlikçi olmaktan bayağı uzak olan bu dil, yıllarca da sürdü.KADINLARA KÜRK KAMPANYASIPeki o gün hiçbir haber yoktu da aynı yılın diğer günlerinde ne vardı?İşte 8 Kasım 1975 günkü Hürriyet’in sürmanşeti: “Kadınlar yılında her şey kadınlar için.”Hürriyet Kadınlar Yılı’nda “evinizi” düşünmüş ve kuponla bazı hediyeler vermeyi kararlaştırmıştı. Bakın hediyeler nasıldı: “Vizon ve tavşan kürk manto, yatak ve yemek odası takımı, ev eşyaları, çatal bıçak takımı, ünlü giyim markalarından hediye kuponları, saç boyama kuponu.”Hürriyet kadınlara jest yapmak istiyordu belli ki. Ama o yıllarda kadınlar söz konusu olduğunda eşitlikten çok böyle hediyeler geliyordu akla.SADECE KELEBEK’TEHürriyet’in hakkını çok da yemeyelim. Hemen bir yıl sonraki 8 Mart Kelebek’inde “Kadın erkek eşitliği hep sözde kalıyor, erkek kadından üstün tutuluyor” başlıklı haber vardı. Spotu da oldukça çarpıcıydı: “Erkek çocuklar üstün kişiler olarak yetiştiriliyor. Kız çocuklarının ise erkekten zayıf oldukları şeklinde beyni yıkanıyor.”Sonraki yıllarda Kadınlar Günü Hürriyet için yine “unutulma bahçesine” gönderildi.Zaten 12 Eylül askeri yönetimi de Kadınlar Günü kutlamasını yasaklamıştı. Ta ki 1984’e kadar.1984’te Kadınlar Günü yeniden Kelebek sayfalarına dönüş yaptı.Kelebek diyorum, çünkü o yıllarda ana gazete sayfaları için hâlâ uygun görülmüyordu Kadınlar Günü haberleri.8 Mart 1984 tarihli haber, “Bugün, kadınların günü” başlığını taşıyordu.Kadın Haklarını Koruma Derneği Başkanı Perihan Yıldırım, “Çağdaş kadın, ekonomik özgürlüğü olan kendine ve insana saygılı kadındır” diyordu.HAKLAR İÇİN ‘CÜRET’ EDİN1989’a gelindiğinde Kelebek’in kapak sayfası olduğu gibi bu konuya ayrılmıştı. “Senede bir gün” başlığıyla söz hakkı kadınlara veriliyordu. Tomris Uyar, Zuhal Olcay, Toto Karaca, Hale Soygazi, Banu Alkan, Belkıs Akkale…Sonraki yıl da kadınlara geniş yer ayrıldı. Zuhal Olcay, Mahinur Ergun, Betül Mardin, Gencay Gürün, Pınar Kür konuşuyordu.Senarist Mahinur Ergun’un sözleri dönemi açısından çarpıcıydı: “Kadınlar, erkeklere tanınan tüm haklara sahiptir. Bu hakları kullanmaya ‘cüret’ etmesinde hiçbir acayip taraf yoktur.”Ergun erkeklere değişmeleri, aksi halde artık daha hızlı dönen dünya üzerinde kalabilmenin mümkün olmadığını söylüyordu.1992’de o dönem pazar günleri Kelebek yayınlanmadığı için Kadınlar Günü haberi ilk kez ana gazeteye alınmıştı. İçeride geniş bir sayfa ayrılsa da, birinci sayfanın en altında bir kalp emojisinin yanında “Dünya Kadınlar Günü” yazmak yeterli görülmüştü. Hâlâ kadın haberleri Kelebek ekinin ilgi alanında görülüyordu.HABER DİLİ DEĞİŞİYORKadınlar Günü haberleri Hürriyet’in birinci sayfasına ilk kez 1998’de girebildi. Pazar ekinin hazırladığı Kadınlar Günü etkinlikleri sayfası anons edildi.2000’li yıllardan itibaren de kimi zaman küçük, kimi zaman daha esaslı şekilde bu haberlere yer ayrıldığını söylemek gerek.Ama esas gelişim 2010’larda yaşandı.Geçmişteki bu haberleri ve yaklaşımları biraz da dönemin ruhu ile değerlendirmek gerekiyor.Sadece 8 Mart günleri gazetede haber vermek değil, eşitlikçi bir dili yerleştirmek için de çalışmalar 2010’lardan sonra başladı.Eski gazetelerdeki haber dilinin ne kadar sorunlu olduğunu anlamak için arşivde birkaç dakika geçirmek bile yeterli.Hürriyet, özellikle son yıllarda kadın erkek eşitliği ve haberdeki ayrımcı dili değiştirmeye yönelik ciddi ve öncü adımlar attı. Bu konuda komisyonlar oluşturdu, çalışanları için rehberler hazırladı.Her ne kadar, bu konuda gelinen noktayı hiçbir zaman yeterli görmemek gerekse de, yaşanan ilerleme de göz ardı edilmemeli.Dünya Kadınlar Günü kutlu olsun.
Source: Ateş Yalazan – Arşiv Balıkçısı