İktidarı eleştir, bu bir emirdir
Medici ailesi ve R�nesans ili�kisi �zerinden bak�ld���nda dahi tarih boyunca sanat�n daima patronajla hayat buldu�u g�r�n�r. Bu ger�e�i �ok iyi bilmelerine ra�men hakikati �arp�tanlar, T�rkiye”de sinema sekt�r�ndeki tekelle�meyi de adlar� gibi bilirler. Ancak ayn� refleksi verip sekt�rdeki ��r�meyi g�rmezden gelirler. ��nk� as�l kar�n a�r�lar� sanat�n himaye edilmesi de�il, mevcut iktidar�n toplumun milli ve manevi de�erlerini g�zeterek bir himaye ger�ekle�tirmesidir.
Engin �zekinci/ Yazar
Bir�o�umuz Sinan �etin”in “Mutlu ol, bu bir emirdir.” adl� k�sa filmini biliriz.
Film, radyolarda T�rk m�zi�inin yasaklan�p Bat� m�zi�inin ve k�lt�r�n�n dikte edildi�i 30″lu y�llarda Anadolu”nun bir k�y�nde ge�mektedir.
Jandarma, silah�n� t�rk� s�yleyen k�yl�lere y�nelterek ad�n� dahi telaffuz edemedi�i bestekarlar� saymaya ba�lar.
Emir nettir. T�rkiye”nin her yerinde art�k bu eserler okunacak, art�k �yle �arkl� gibi ba�da� kurup t�rk� s�ylenmeyecektir.
Ancak daha sonra hi� beklenmeyen bir �ey olur. K�yl�ler, Mozart”�n 40. Senfonisini t�rk� gibi ba�lamayla �almaya ba�lar.
Jandarma, kula��na yabanc� olmayan bu m�zi�e �a��r�r. Ve “Bu nas�l Bat�, sazla Bat� m�zi�i olmaz, hem Bat� m�zi�i olsa bu kadar ho�umuza gitmezdi.” der.
Bu cevap izleyenlerin y�z�ne ac� bir tebess�m� yerle�tirirken y�netmen de Cumhuriyetin k�lt�r politikalar�ndaki temel a�maz� bizlere 6 dakikada anlat�r.
Ger�ekten de Cumhuriyet d�nemi k�lt�r politikalar�, T�rkiye”nin militarist modernle�mesinde bir kimlik in�as� g�revi g�rm��t�r. Ve hedef de toplumu tepeden t�rna�a d�n��t�rmek olmu�tur.
Bat� feti�izmi
Tiyatrodan edebiyata, m�zikten spora kadar her alandaki de�i�imde ne yaz�k ki temel �l�� Bat� olmu� yani Bat� feti�le�tirilmi�tir.
Hayat�n her alan�na sirayet eden bu anlay��, sadece insana de�il mek�na da yans�m��t�r.
�rne�in, ulus devletin b�rokratik merkezi olan Ankara Holzmeister”e teslim edilmi�tir.
Binadan insana her �eyin Bat�l� olmas� istenmi�tir. Hatta bu konuda Bat�l� tasar�mc�lar�n dahi Do�u”ya �yk�nmesi zul addedilmi�tir.
�yle ki �talyan mimar Mongeri T�rkiye �� Bankas� Genel M�d�rl��� binas�na bir kubbe koymak istemi�tir. Ancak Osmanl� mimarisini �a�r��t�rd��� i�in bu teklifi kabul edilmemi�tir.
Paradigmal olarak Bat�”y� merkeze alan, kategorik olarak Do�u”yu a�a�� g�ren bu problemli anlay�� art�k g�n�m�zde s�k�a ele�tirilmektedir.
Bu zihniyeti ele�tirmesine ele�tiriyoruz ama s�z konusu zihniyetin bug�n tamamen de�i�ti�ini hi�birimiz s�yleyemiyoruz.
Zira hakikat budur.
Bug�n hala belli bir kesime g�re toplum, Bat� standartlar�na g�re e�itilmesi, adam edilmesi, yontulmas� gereken bir kitledir
Bu kesim “alt k�lt�r, �st k�lt�r” say�klamalar�yla toplumu d��lamaktan, �tekile�tirmekten, a�a��lamaktan �teye gidememektedir.
“Halka ra�men halk i�in” anlay���ndan beslenen bu yakla��m, d�n oldu�u gibi bug�n de milletin ba�r�ndan ��kan her siyasi harekete de kronik muhaliftir.
Bu durumun son yans�mas�n� TRT”nin dijital yay�n platformu Tabii”nin ses getiren iki dizisi �zerinden bir kez daha g�rd�k.
Bu platformda “Gassal” ve “Cihangir Cumhuriyeti” dizileri g�ndeme adeta damga vurdu.
Hele ki Gassal, T�rkiye”de �ok da al���k olmad���m�z bir kampanyayla daha yay�nlanmadan g�ndeme oturmay� ba�ard�.
Dizinin etkisiyle gassall�k kurslar� a��ld�, insanlar kendi i�indeki “�tekiyi” seyretmekten keyif ald�. Bunun etkisiyle de Tabii uygulamas�, en �ok indirilen dijital yay�n platformu olarak zirveye yerle�ti.
Tabii platformu b�yle bir trend yakalam��ken yine �ok konu�ulan ikinci bir yap�m “Cihangir Cumhuriyeti” g�sterime girdi.
Dizi k��k�rt�c� ismi, g��l� diyaloglar�, �zg�n bak�� a��s�yla keyif verirken, tart��malar�n da oda�� haline geldi.
Ancak “Bu iki dizi toplum taraf�ndan neden bu kadar izlendi?” sorusu sorulmad�.
Senaryolar�n g�c� veya oyuncular�n ba�ar�s� �zerinden de analiz edilmedi.
Velhas�l tart��malar�n t�m� taraf olma saikiyle politik bir zeminde y�r�t�ld�.
Neler s�ylenmedi ki…
S�zde ayd�nlar taraf�ndan TRT”nin k�lt�rel hegemonyan�n bir aparat�na d�n��t���, iktidar�n sek�lerleri �tekile�tirdi�i, siyasal �slamc�lar�n laikleri beceriksiz gibi g�sterdi�i t�rden bir�ok ele�tiri yap�ld�.
Hatta i�, �cretli olan Tabii platformuna “Benim paramla bana ideoloji y�kleniyor.” safsatas�na kadar uzand�.
Neredeyse “Cihangir cihangir olal� b�yle zul�m g�rmedi.” noktas�na ula�an sesler havada u�u�urken, g�zden ka��r�lan iki �ey oldu.
Birincisi kendini toplumun sahibi, halk� da g�be�ini ka��yan cahiller olarak g�ren zihniyetin bir kez daha hortlamas�yd�. Ele�tiri maskesi ad� alt�nda kendini gizleme �abas�yd�.
�kincisi de t�t�n ve alkol romantizminin olmad���, argo kullan�m�n�n marifet say�lmad���, cinselli�in pazarlanmad��� bu sinema dilinin yok say�lmas�yd�.
�zg�r sanat duyar�
Oysa yok say�lan bu yeni dil, T�rk sinemas�nda ve televizyonculu�unda geli�tirilmesi gereken b�y�k bir imkand�r.
Di�er dijital yay�n platformlar�nda her sahne i�in e�cinselli�e, alkole, uyu�turucuya hususi yer ayr�ld��� bir ortamda, bu yeni dilin geli�tirilmesi sadece sanat i�in de�il toplum i�in de umut vericidir.
Bu s�zde ayd�nlar�n yap�lan bu de�erli i�leri itibars�zla�t�rmak i�in “�zg�r sanat duyar�” kasmas� da ayr� bir trajedidir.
Zira Medici ailesi ve R�nesans ili�kisi �zerinden bak�ld���nda dahi tarih boyunca sanat daima patronajla hayat bulmu�tur.
Bu ger�e�i �ok iyi bilmelerine ra�men hakikati �arp�tanlar T�rkiye”de sinema sekt�r�ndeki tekelle�meyi de adlar� gibi bilirler.
Ancak burada da ayn� refleksi verip sekt�rdeki ��r�meyi g�rmezden gelirler.
��nk� as�l kar�n a�r�lar� sanat�n himaye edilmesi de�il, mevcut iktidar�n toplumun milli ve manevi de�erlerini g�zeterek bir himaye ger�ekle�tirmesidir. Maalesef bu zihniyetin tek derdi budur.
S�z konusu ele�tirilerin t�m vatanda�lar�n� �iddetten, ba��ml�l�ktan ve te�hircilikten korumakla y�k�ml� olan devletin k�lt�r politikalar� �zerinden yapmak sanat i�in bir yol aray��� de�ildir.
Bu olsa olsa �st k�lt�re ait olduklar�na inananlar�n topluma, millete, siyasete ayar verme giri�imidir. Bunlar�n evreninde muhafazak�r bir iktidar her ne yaparsa yaps�n yanl�d�r, yanl��t�r ve muhakkak ele�tirilmelidir anlay��� hakimdir.
Yani Sinan �etin”in k�sa filminden hareketle s�yleyecek olursak d�n mutlu olmay� emreden zihniyet bug�n “�ktidar� ele�tir, bu bir emirdir.” demektedir.
Source: