بایدها و نبایدهای روزه‌داری مادارن باردار
فرزانه گلبنی عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت و عضو انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران در گفتگو با خبرنگار مهر، در رابطه با اینکه آیا روزه‌داری برای مادران باردار جایز است یا خیر؟ گفت: بارداری یک پروسه فیزیولوژیک است که بدن، جسم، اسکلت و روان مادر آرام آرام با بارداری وفق پیدا کرده و به مرور این بدن جنین را پرورش داده و به مرحله تکامل اصلی، نهایی و تولد جنین می‌رسد. در ماه رمضان یک سری ملاحظات برای باردارها وجود دارد.
وی ادامه داد: از نظر علمی اثبات شده که در سه ماه اول بارداری یعنی زمانی که مادر به بارداری خود آگاه شده با توجه به اینکه بسیاری از ارگان‌های جنین در همان سه ماه اول در رشد می‌کنند، به صورت علمی ارگان‌های اصلی بدن، اعصاب و تمام بدن در همان زمان ایجاد شده و به تدریج تکامل پیدا می‌کنند؛ توصیه تمام پزشکان این است که مادر سه ماه اول را روزه نگیرد، زیرا روزه داری در در اوایل بارداری می‌تواند با آسیب‌های جدی در مسیر تکامل رشد نوزاد همراه باشد.
گلبنی اذعان کرد: این نکته حائز اهمیت است که گاهی اوقات ممکن است مادری توانایی بدنی بالایی داشته و بتواند در سه ماه اول بارداری نیز روزه بگیرد، بنابراین جایز بودن یا نبودن روزه‌داری برای مادران باردار علاوه بر بررسی‌های علمی، از نظر بدنی نیز مادر باید بررسی شود زیرا توانایی افراد با یکدیگر متفاوت بوده و با توجه به نتایج آزمایشی مادر پزشک تصمیم‌گیری خواهد کرد.
این افراد می‌توانند روزه بگیرند
عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت اظهار داشت: از سه ماهه دوم بارداری یعنی ماه سوم به بعد در سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری مادران باردار در صورتی که بیماری زمینه‌ای اعم از فشار خون، دیابت کنترل نشده، سابقه سقط جنین قبلی و سلامت جسمی داشته باشند به راحتی می‌توانند روزه‌های خود را بگیرند.
مادران باردار قبل از گرفتن روزه به این نکات دقت کنند
گلبنی مطرح کرد: توصیه می‌شود که افراد قبل از روزه‌داری با پزشک خود یک مشورت انجام دهند تا شرایط جنین اعم از اینکه سالم بودن جنین، ضربان قلب و از نظر رشد جنین در وضعیت خوبی قرار دارد؛ شرایط مادر نیز از نظر داشتن کم‌خونی؛ دیابت و فشار خون ارزیابی خواهد شد.
نکات تغذیه‌ای مادران بارداری که روزه می‌گیرند
گلبنی بیان کرد: مادر برای گرفتن روزه ابتدا باید از تغذیه مناسب در زندگی برخوردار باشد، از مصرف قندهای ساده مانند زولبیا و شیرینی‌های صنعتی پرهیز شود، از ترکیبات غذایی بیشتر روی پروتئین باکیفیت مانند گوشت، مرغ، تخم‌مرغ و لبنیات، کربوهیدرات‌های پیچیده مانند نان سبوس‌دار و چربی‌های سالم باشد، غذاهایی که باعث نفخ شکمی می‌شود مانند آش و حلیم پرهیز کنند و سعی کنند ویتامین‌ها را در زمان افطار و سحری دریافت کنند، یعنی اگر مکملی را مانند آهن، کلسیم و یدوفولیک استفاده دارند سعی شود که این ویتامین‌ها در دو وعده افطار رو سحر مصرف شود.
وی افزود: مادران باردار در مصرف مایعات به خصوص مایعاتی که دارای کافئین مانند چای و قهوه هستند، دقت کرده و اگر می‌خواهند از چای استفاده کنند دقت داشته باشند که چای کمرنگ بوده و تا حد ممکن از این نوع نوشیدنی‌ها استفاده نکند؛ زیرا این نوع نوشیدنی‌ها آسیب‌زا بوده و مصرف کافئین زیاد عوارضی چون اختلال خواب دارد که می‌تواند باعث بی‌خوابی مادر شود. همچنین برای مصرف آب دقت کنند که آب را به صورت تصفیه شده استفاده نمایند و از افطار تا سحر حدود هشت لیوان آب مصرف داشته باشند.
عضو انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران در ادامه گفت: کم‌آبی بدن در بارداری و شیردهی به شدت آسیب‌زا بوده و مادری که دچار کم آبی می‌شود، الکترولیت‌های (تعادل بین مایعات داخل و خارج سلول‌ها را حفظ می‌کنند) بدن کاهش پیدا کرده و ممکن است خون جفت و جنین دچار آسیب شود، بنابراین در بحث روزه داری مصرف مایعات به اندازه که کافئین ندارند بسیار امر مهمی به شمار می‌رود.
تأثیر استراحت روی سلامت مادر و جنین زمان روزه‌داری
گلبنی مطرح کرد: توصیه می‌شود مادری که در سه ماهه دوم بارداری یا شیرده است و روزه می‌گیرد، استراحت کافی و تنظیم ساعت خوابشان را دقت کنند. مادران باردار اغلب خواب‌های کوتاه دارند و ممکن است از خواب بپرند، هر زمان که از خواب بیدار شدید آب بنوشید. مادران باردار بعد از ساعت ۱۰ شب نباید بیدار باشند و ساعت ۱۰ تا ۲ شب زمان طلایی خواب افراد است به خصوص اگر فرد باردار باشد.
مصرف مکمل‌های غذایی با توجه به علائم هشدار
عضو هیئت علمی ستاد مرکزی وزارت بهداشت با تأکید بر اهمیت توجه به علائم هشدار در دوران بارداری تصریح کرد: مادران باردار که قصد روزه‌داری دارند باید به نشانه‌هایی مانند کاهش حرکت جنین توجه ویژه داشته باشند. اگر مادری متوجه کاهش یا عدم حرکت جنین شد، لازم است بلافاصله به پزشک مراجعه کند و در صورت لزوم روزه خود را باز کند.
وی تأکید کرد: روزه‌داری در دوران بارداری، در صورت رعایت نکات تغذیه‌ای و توصیه‌های پزشکی، امکان‌پذیر است و مانعی ندارد، مگر در موارد خاص؛ برخی از مادران ممکن است علیرغم هشدارهای پزشکی بر روزه گرفتن اصرار داشته باشند. در چنین شرایطی، لازم است تحت نظارت پزشک و با رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب این کار را انجام دهند.
مادران با شرایط ویژه و پرخطر
وی ادامه داد: مادرانی که سابقه سقط جنین، فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های قلبی و ریوی، کم‌خونی شدید یا ناباروری دارند و پس از درمان‌های طولانی‌مدت باردار شده‌اند، در دسته افراد با شرایط ویژه قرار می‌گیرند. این مادران بهتر است روزه نگیرند و روزه‌های خود را پس از بهبود شرایط قضا کنند. در این موارد، پزشک تشخیص نهایی را بر اساس وضعیت سلامت مادر و جنین می‌دهد.
نقش سیستم مراقبتی در همراهی مادران
عضو انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران اذعان کرد: ایجاد یک سیستم مراقبتی مؤثر که در آن مادران باردار و شیرده بتوانند در هر ساعت از شبانه‌روز با ماماها در ارتباط باشند و سوالات خود را مطرح کنند، ضروری است. اگر این خدمات از طریق تلفن یا پیام‌رسان‌ها فراهم شود تا مادران بتوانند در صورت بروز مشکل، راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند.
گلبنی در پایان خاطر نشان کرد: روزه‌داری برای بسیاری از مادران باردار و شیرده آرامش‌بخش است، اما باید شرایط جسمی و سلامت آن‌ها در اولویت قرار گیرد. ما به‌جای منع کامل، باید به مادران کمک کنیم که با رعایت اصول پزشکی، این دوران را با آرامش و سلامت طی کنند.
Source:
تغذیه مناسب در ماه مبارک رمضان
به گزارش خبرگزاری مهر، ماه رمضان علاوه بر فیوضات معنوی، فرصتی برای بهبود سلامت جسمی و روحی است. با رعایت یک برنامه غذایی مناسب و متعادل، می‌توان به کاهش کبد چرب، تنظیم قند خون، کاهش مقاومت به انسولین، کنترل وزن و کاهش فشار خون دست یافت. این فواید در صورتی حاصل می‌شود که از پرخوری، غذاهای چرب و شیرین و بی‌نظمی در وعده‌ها پرهیز شود.
فرهاد لشکر بلوکی کارشناس تغذیه بالینی درباره تغذیه در ماه مبارک رمضان گفت: اگر فرد در طول ماه رمضان به‌جای استفاده از غذاهای سالم، به مصرف مواد غذایی ناسالم مانند غذاهای پرچرب، پرنمک و پر قند روی بیاورد، نه تنها از آثار مثبت روزه‌داری بی‌بهره می‌ماند، بلکه ممکن است دچار عوارضی مانند ضعف، سرگیجه، عطش مفرط، افزایش قند و چربی خون یا اضافه وزن شود.
این کارشناس تغذیه با اشاره به برخی از مواد غذایی که بهتر است در وعده‌های سحر و افطار مصرف نشوند، گفت: تنقلات شیرین، غذاهای سرخ‌شده، چرب و شور، انواع شیرینی‌جات مثل زولبیا و بامیه و فرآورده‌های گوشتی آماده مانند سوسیس و کالباس از جمله مواردی هستند که باید از سفره‌های افطار و سحر حذف شوند. این مواد غذایی علاوه بر افزایش کالری دریافتی، موجب تشنگی زیاد و اختلال در عملکرد سیستم گوارشی می‌شوند. وی با اشاره به مصرف غذاهای حاوی آرد سفید به‌عنوان یکی از خوراکی‌های رایج در ماه رمضان گفت: حلوا به دلیل داشتن آرد سفید و شکر زیاد، انرژی بالایی دارد و فاقد فیبر کافی است. گرچه مصرف مقدار کمی از آن برای رفع ضعف ممکن است مفید باشد، اما استفاده مداوم و زیاد از حلوا می‌تواند باعث افزایش وزن و بر هم خوردن تعادل قند خون شود. فرهاد لشکر بلوکی درباره وعده افطار گفت: افطار باید با مواد غذایی سبک و کم‌حجم آغاز شود. آب ولرم، چای کمرنگ یا شیر گرم به همراه خرما از گزینه‌های مناسب برای باز کردن روزه هستند. بعد از مصرف این مواد، بهتر است اندکی صبر کنید و سپس وعده شام سبک و سالم را میل کنید. وی افزود: مصرف نان، پنیر، گردو، سبزی و چای می‌تواند یک افطار مناسب و ساده باشد. پس از آن، می‌توان وعده شام را که شامل غذای اصلی است، در فاصله زمانی مناسب میل کرد.
این کارشناس تغذیه تاکید کرد: هیچ‌گاه نباید وعده سحری را حذف کرد. سحری باید کامل، مقوی و متعادل باشد و بسته به شرایط جسمی و فعالیت روزانه افراد تنظیم شود. افراد فعال و جوان می‌توانند از سحری‌های کامل‌تر استفاده کنند، اما برای سالمندان و افرادی با متابولیسم پایین، وعده سحری باید سبک‌تر است. لشکر بلوکی خاطرنشان کرد: مصرف مواد غذایی شور، چرب و پر ادویه در سحر ممنوع است، زیرا این خوراکی‌ها باعث تشنگی بیش از حد در طول روز می‌شوند. همچنین مصرف زیاد آب در سحر هم توصیه نمی‌شود، چرا که بدن توانایی نگهداری حجم زیاد آب را ندارد و این آب بلافاصله دفع خواهد شد. بهتر است آب را به تدریج از افطار تا سحر مصرف کنیم. وی یکی از مشکلات رایج روزه‌داران را احساس ضعف چند ساعت پس از سحری دانست و گفت: مصرف مواد شیرین در سحر مانند نان و عسل یا مربا باعث افزایش سریع قند خون و تحریک ترشح انسولین می‌شود که در ادامه، افت شدید قند خون و احساس ضعف را به دنبال دارد. راهکار مناسب، گنجاندن منابع پروتئینی مانند تخم‌مرغ آب‌پز، گوشت بخارپز، ماست یا پنیر کم نمک در سحر است تا انرژی بدن در طول روز حفظ شود. به گفته این داوطلب هلال احمر، تأمین آب و مایعات کافی از مهم‌ترین نکات تغذیه‌ای ماه رمضان است. وی گفت: علاوه بر آب بخش مهمی از مایعات بدن باید از طریق میوه‌ها و سبزیجات تأمین شود. استفاده از میوه‌هایی مانند پرتقال، سیب، کیوی و سبزیجات تازه یا سالاد به حفظ آب بدن کمک می‌کند. همچنین مصرف لبنیات به‌ویژه شیر و ماست توصیه می‌شود، زیرا علاوه بر تأمین مایعات، پروتئین و کلسیم بدن را نیز فراهم می‌کند. لشکر بلوکی با اشاره به نوشیدنی‌های مفید گفت: چای کمرنگ، آب ساده، شربت‌های سنتی مانند سکنجبین یا شربت آبلیمو (کم‌شیرین) نوشیدنی‌های خوبی برای افطار هستند. اما چای پررنگ و قهوه به دلیل خاصیت مدر (ادرارآور بودن) می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش تأکید کرد: افرادی که بیماری‌هایی مانند دیابت یا فشار خون دارند و روزه می‌گیرند، باید درباره تغذیه خود با پزشک مشورت کنند. این افراد باید در ساعات مجاز مصرف آب و غذا، به میزان کافی مایعات بنوشند و زمان‌بندی مصرف داروهای خود را با پزشک تنظیم کنند؛ و گفت: سالادهای تازه، سبزیجات متنوع و میوه‌ها منابع خوبی برای ویتامین‌ها هستند. لبنیات نیز می‌تواند ویتامین D و کلسیم بدن را تأمین کند. همچنین مصرف پروتئین کافی برای جلوگیری از ضعف عضلانی ضروری است. منابع پروتئینی شامل گوشت، تخم‌مرغ، حبوبات، مغزها (مانند گردو و بادام و…) و لبنیات هستند. فرهاد لشکر بلوکی درباره نیازهای تغذیه‌ای گروه‌های سنی مختلف گفت: نوجوانان به دلیل رشد سریع، به پروتئین و انرژی بیشتری نیاز دارند. سالمندان نیز باید پروتئین کافی دریافت کنند تا دچار تحلیل عضلانی نشوند. مصرف لبنیات، سبزیجات پخته و غذاهای ملایم و نرم برای سالمندان توصیه می‌شود. وی در پایان یادآور شد: یکی از خطاهای رایج در افطار و سحر، پرخوری است. این رفتار باعث اختلال در هضم، سنگینی معده و مشکلات گوارشی می‌شود. وعده‌های غذایی باید سبک و متنوع باشند و از مواد غذایی مفید، با حجم مناسب استفاده شود. تغذیه صحیح و اصولی، کلید یک روزه‌داری ایمن، مؤثر و پربار است. اگر روزه‌دار بداند که چگونه و چه موادی را در وعده‌های سحر و افطار مصرف کند، نه‌تنها از بروز مشکلاتی مانند ضعف، کم‌آبی بدن یا مشکلات گوارشی پیشگیری می‌شود، بلکه می‌تواند از این فرصت طلایی برای پاکسازی بدن، بهبود عملکرد اندام‌ها و حتی تقویت روحیه و آرامش ذهنی بهره ببرد. رمضان، فرصتی است برای بازنگری در سبک زندگی و بازسازی سلامت، که تغذیه صحیح نقش مهمی در آن ایفا می‌کند.
Source: