Ülkede 4 gündür yüksek tansiyon… 3 soruda yeni kriz: Suriye’de neler oluyor
Suriye’de Esad rejiminin yıkılmasının ardından Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif güçler, başkent Şam’da anayasal kurumlarıyla devlet otoritesini yeniden inşa etmeye çalışırken, ülkenin batı kesimindeki Lazkiye ve Tartus kentlerinde, eski rejim yanlıları ile yeni yönetim arasında patlak veren ve dört gündür devam eden çatışmalar yeniden iç savaş mı endişesine yol açtı. Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), perşembeden bu yana devam eden çatışmalarda 340’ı sivil Nusayri olmak üzere toplamda 500’den fazla insanın hayatını kaybettiğini iddia ederken uluslararası haber ajansları ise sivil ölümlere dair rakamları doğrulayamadığını belirtiyor.1- BU NOKTAYA NASIL GELİNDİ?Suriye’de 61 yıllık eli kanlı Baas rejiminin 8 Aralık’ta devrilmesiyle Esad rejimine bağlı birçok subay ve milis grubu, Esad ailesinin mensup olduğu Nusayri toplumunun kalesi olarak da bilinen Lazkiye ve Tartus kırsalına çekilmişti. Eski rejimin kalıntıları olarak nitelenen bu yapıların harekete geçebileceği, Suriye Devrimi’nin ilk gününden itibaren güçlü bir ihtimal olarak değerlendiriliyordu. Çatışmaların başlamasıyla eski rejimin generallerinden Giyas Süleyman Dalla liderliğinde ilan edilen ‘Suriye’nin Kurtuluşu İçin Askeri Konsey’ bu sebeple uzmanları şaşırtmadı.2- DIŞ MÜDAHALE Mİ VARMisyonunu, yeni rejimin devrilmesi ve Suriye topraklarının tamamının kurtarılması olarak açıklayan Esad yanlısı grubun Lübnan’daki Hizbullah ve Iraklı milislerden mali destek, PKK’nın Suriye kolu PYD/YPG’den de lojistik destek aldığı öne sürüldü. Hizbullah’ın basın ofisinden yapılan açıklamada ise destek iddiaları “kesin bir dille” reddedildi. Suriye nüfusunun yaklaşık yüzde 9’unu oluşturan Nusayriler, Esad ailesinin 50 yıllık iktidarı boyunca askeri ve güvenlik kurumlarında yoğun temsil ediliyordu. Devrimin ardından bölgede, Esad rejiminin acımasız yönetimi nedeniyle Nusayri toplumuna misilleme yapılabileceği korkusu yaşanıyordu. Öte yandan çatışmaların başlamasından bir gün önce İran’ın üst düzey isimlerinden Ali Ekber Velayeti, Şam yönetimini iç savaşla tehdit etmiş, “Suriye’de her an bir iç savaş çıkabilir” diye konuşmuştu.3- SON OLAYLAR NASIL BAŞLADI?Dört gündür devam eden olaylar, eski rejimin üst düzey askerleri tarafından kurulan ve Rusya’da sürgünde bulunan Beşar Esad ile koordinasyon içinde olduğu ileri sürülen ‘askeri konsey’in perşembe günü Lazkiye’nin Ceble ilçesinde, bölgede faaliyetlerde bulunan emniyet güçlerine pusu kurarak saldırması sonucu başladı. Yeni Suriye yönetimine bağlı en az 15 askerin öldürüldüğü saldırı sonrası Esad yanlısı ‘askeri konsey’, Şam’a bağlı güçlerin Tartus ve Lazkiye’den çekilmesini talep ederken aksi takdirde rehin aldıkları güvenlik güçlerini öldürecekleri tehdidinde bulundu. İran’a yakınlığıyla bilinen Dalla, daha sonra müzakerelere açık olduğunu duyurdu. Sosyal medyada Nusayri toplumuna yakın hesaplar da grubun, Şam yönetimine tutuklu takası için müzakere talebinde bulunduğunu aktardı. Suriye’deki yeni yönetimi hedef alan saldırı sonrası Şam’ın ise yanıtı sert oldu.İNFAZ İDDİALARIDron ve helikopterler ile bölgedeki silahlı gruplara karşılık verilirken Lazkiye merkezli operasyonlara katılmaları için takviye güç sevk edildi. Şam yönetimine yakın haber kaynakları harekatta sadece silahlı isyancıların hedef alındığını aktarsa da Nusayri kökenli sivil Suriyelilerin infaz edildiği iddia edildi. SOHR, yüzlerce silahsız Nusayri vatandaşın öldürüldüğünü öne sürdü. Uluslararası ajans ve medya kuruluşları ise sosyal medyada dolaşan görüntülerin bağımsız olarak teyit edilemediğini bildirdi.ŞAM KRİZE NASIL YAKLAŞIYOR?Suriye’de geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara önceki akşam yayımladığı görüntülü mesajla, ulusal birlik ve beraberlik vurgusu yaptı. Mesajında, bazı rejim kalıntılarının bilmedikleri yeni Suriye’yi sınamaya kalkıştığına işaret eden Şara, devrik Baas rejimi güçlerine seslenerek “Biz, sizin harap ettiğiniz bu ülkeyi yeniden inşa etmek isteyen bir halkız ve kimsenin kanını dökmek gibi bir amacımız yoktur. Çok geç olmadan silahlarınızı bırakın” ifadelerini kullandı.ACİL DURUM KOMİTESİ Şara ayrıca askerlere komutanların emir ve talimatlarına uyması çağrısında bulundu. Suriye Savunma Bakanlığı da son olaylarla birlikte askeri ve güvenlik operasyonları sırasında yaşanan olası ihlalleri soruşturmak ve sorumluları yargılamak üzere acil durum komitesi kurulduğunu duyurdu. Öte yandan Suriye Nusayri toplumunun önde gelen isimlerinden Şeyh Salih Mansur, yayımladığı video mesajda itidalli olma ve devletin yanında durma çağrısında bulundu.HANGİ ÜLKE NE DİYORSuriye’deki son gelişmeler uluslararası gündem de yakından takip ediliyor. Türkiye başta olmak üzere bazı ülkelerin dışişleri bakanlıklarının verdiği tepkiler şöyle:- Türkiye: Suriyelilerin barış ve refah içinde yaşama hakkını hedef alan her türlü eylemin karşısındayız. Bu tür kışkırtmaların, Suriye’nin ve bölgemizin huzuruna karşı bir tehdit haline gelmesine izin verilmemelidir.- Rusya: Suriye’nin geçiş döneminin zorlu koşullarında, ulusal birliğin korunması, vatandaşların güvenliğinin sağlanması ve etnik veya dini kökenlerine bakılmaksızın yasal haklarının savunulması son derece önemlidir.- İran: Suriye’de şiddet ve istikrarsızlıktan derin endişe duyuyoruz. Ülkedeki tüm etnik ve dini grupların barış içinde bir arada yaşamasının teşvik edilmesinin önemini vurguluyoruz.
Source: Necdet Burak Özyurt